پنومونیPneumonia
- عبارتست از التهاب حاد پارانشیم ریه به ویژه الوئول ها توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها،انگل‌ها و یا صدمات شیمیایی و فیزیکی ریه
اتیولوژی و عوامل مستعد کننده :
- پنومونی عمدتا در اثر بی کفایتی مکانیسمهای دفاعی و یا مغلوب شدن این مکانسیمها به وسیله تعداد زیاد عوامل عفونی و سمی به وجود می آید .
- کاهش سطح هوشیاری
- گذاشتن لوله تراشه
- همچنین فعالیت موکوسیلیاری در اثر الودگی هوا ، سیگار کشیدن ، عفونتهای قسمت فوقانی دستگاه تنفس و تغییرات طبیعی ناشی از افزایش سن آسیب می بیند.
- سوء تغذیه (فعالیت لنفوسیت ها و لکوسیت های پلی مورفونوکلئر را تغییر می دهد)
- بیماریهای خاص از قبیل لوسمی ، الکلیسم و دیابت( باعث افزایش تعداد باسیلهای گرم منفی در ناحیه اوروفارینکس می شوند)
- آنتی بیوتیک تراپی طولانی مدت نیز باعث تغییر فلور طبیعی ناحیه اوروفارینکس می شود.
- استراحت در بستر و بی حرکتی طولانی مدت، عفونت HIV، مصرف داروهای ایمونو ساپروسیو، تغذیه روده ای یا معده ای، استنشاق یا آسپیراسیون مواد زیان آور نیز جزء عوامل مستعدکننده ابتلاء به پنومونی هستند .
• راههای ابتلا به پنومونی :
1-آسپیراسیون محتویات نازوفارینکس یا اوروفارینکس (شایعترین طریقه ورود ارگانیسم به ریه)
2-استنشاق عوامل میکروبی موجود در هوا مثل مایکوپلاسما پنومونیه و پنومونی قارچی
3-گسترش عفونت ازراه خون به ریه ها از یک عفونت اولیه در نقطه دیگر بدن مثل استافیلوکوک آورئوس
پنومونی اکتسابی از جامعه عبارتست از عفونت پارانشیم ریه که شروع آن در اجتماع و یا در طی دو روز اول بستری بیمار می باشد.
- بروز آن در فصل زمستان بالاست.
- سیگار کشیدن یک فاکتور خطر مهم برای آنست.
- ارگانیسم مسئول عمدتا شامل استرپتوکوک پنومونیه و ارگانیسمهای غیر تیپیک (لژیونلا،
مایکوپلاسما ، کلامیدیا و ویروس(
پنومونی اکتسابی بیمارستانی بعد از 48 ساعت یا بیشتر بعد از پذیرش فرد در بیمارستان رخ می دهد.
- حدود 5-10 مورد از هر 1000نفر پذیرش در بیمارستان دچار این نوع پنومونی می شوند.
- دربیماران وصل به دستگاه تهویه مکانیکی بروز پنومونی بیمارستانی 6-20 برابر بیشتر است.
- ارگانیسم مسئول عمدتا باکتریهای روده ای، استافیلوکوک آرئوس و استرپتوکوک پنومونیه هستند.
- استفاده از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی ، ضعف عمومی و انتوباسیون داخل تراشه فاکتورهای مستعدکننده هستند.
- استفاده از وسایل تنفسی آلوده منبع دیگری برای عفونت است
پنومونی آسپیراسیون:
• پنومونی آسپیراسیون عبارتست از ورود غیرطبیعی ترشحات یا مواد به داخل قسمتهای تحتانی راه هوایی ، عمدتا به دنبال آسپیراسیون محتویات دهان یا معده ،مواد شیمیایی خارجی،گازهای محرک به داخل تراشه و سپس ریه ها به وجود می آید .
عوامل مستعدکننده:
- کاهش سطح هوشیاری (در اثر تشنج ، بیهوشی ، ضربه به سر ، سکته و مصرف الکل )
- تغذیه لوله ای (NGtube)
علائم بالینی :
پنومونی باکتریال:
- شروع ناگهانی تب ، لرز، سرفه حاوی خلط چرکی سبز یا زرد بهمراه رگه های خونی.
- و درد پلوری قفسه سینه دارند. پنومونی ناشی از لژیونلا ممکن است درد شکم و اسهال
- در افراد پیر یا ناتوان گیجی یا بهت به علت هیپوکسمی ممکنست جزء یافته های شاخص باشد .
- در معاینه فیزیکی نشانه های افزایش تراکم در بافت ریه از قبیل ماتیته در دق ، صداهای رال ممکنست وجود داشته باشد .
پنومونی مایکوپلاسمایی ، لژیونلایی و کلامیدیایی؛
- علائم غیرتیپیک بوده با شروع تدریجی تر، سرفه خشک و تظاهرات خارج ریوی از قبیل سردرد ، درد عضلانی ، خستگی ، تهوع ، استفراغ و اسهال
علائم بالینی :
پنومونی ویروسی ؛
- علائم غیرتیپیک بوده ، با تب ، لرز ، سرفه های خشک و بدون خلط و نشانه های خارج ریوی مشخص میشود .
- پنومونی ویرال عمدتا به وسیله ویروس آنفولانزا ایجاد می شود همچنین ممکن است با بیماری های ویروسی سیستمیک مانند سرخک، آبله مرغان و هرپس سیمپلکس دیده شود .
- عوارض پنومونی :
- پلورزی (pleurisy)
- افیوژن پلور (pleural effusion)
- آتلکتازی (atelectasis)
- آبسه ریه(lung absecess) : عارضه معمول پنومونی نیست بیشتر در پنومونی های ناشی از استافیلوکوک آرئوس و گرم منفی ها دیده میشود .
- آمپیم (empyema)
- پریکاردیت (pericarditis)
- آندوکاردیت (endocarditis)
• تشخیص :
- شرح حال و معاینه فیزیکی
- گرافی قفسه صدری: تراکم در چند سگمنت یا یک لوب معمولا در عفونت های باکتریال مانند استرپتوکوک پنومونیه یا کلبسیلا ، انفیلتراسیون منتشر ریوی درعفونتهای ویروسی ، لژیونلا و یا قارچی ، وجود حفره در پارانشیم ریه به عفونت نکروز دهنده عموما به وسیله استافیلوکوک آرئوس و باکتریهای گرم منفی و مایکوباکتریوم توبرکولوزیس ، افیوژن پلور(30 درصد بیماران)
- کشت خلط : درعفونت مقاوم به درمان
- کشت خون: در بیماران شدیدا بدحال
- ABG :
- CBC: افزایش WBC بیش از 15000
- درمان و مداخلات پرستاری:
- آنتی بیوتیک مناسب در پنومونی های باکتریال و مایکوپلاسمایی(در صورت تاثیر درمان طی48-72 علائم بهبودی بروز خواهد
- مراقبتهای حمایتی شامل اکسیژن تراپی، استفاده از ضد دردها و ضد تب ها مثل آسپرین یا استامینوفن، مصرف مایعات حداقل 3 لیتر در روز
- محدودیت فعالیت و استراحت در طی مرحله حاد بیماری که تب بالاست. فعالیت بیمار محدود شده و بیمار باید استراحت نماید .
- استفاده از داروهای ضد ویروس مثل آمانتادین و ریمانتادین خوراکی در درمان ویروس انفلونزا
- استفاده از واکسن انفلونزا به عنوان پیشگیری در افراد در معرض خطر مانند افراد پیر،COPD، دیابت و مراقبین بهداشتی هستند.
• درمان و مداخلات پرستاری:
• استفاده از واکسن پنوموکوک در افراد در معرض خطر؛
- افراد مبتلا به بیماری مزمن از قبیل بیماریهای قلبی و ریوی و دیابت
- افرادی که در فاز بهبودی از یک بیماری شدید هستند.
• افراد با سن 65 و بالاتر
• افراد تحت مراقبت طولانی مدت
• در اشخاص با ضعف سیستم ایمنی که در خطر بروز عفونت های پنوموکوکی مرگبار قرار دارند مانند بیماران مبتلا به سندرم نفروتیک، نارسایی کلیه، AIDS، دریافت کنندگان پیوند و بیماران بدون طحال، تکرار واکسن پنوموکوک هر 5 سال توصیه می شود.
• مصرف حداقل 1500 کالری در روز به علت افزایش متابولیسم و مصرف غذا در وعده های بیشتر با حجم کمتر در بیماران با دیس پنه
• درمان و مداخلات پرستاری:
• بیماران با کاهش سطح هوشیاری هستند باید در پوزیشن نیمه نشسته و سر به یک طرف کج شود، تا خطر آسپیراسیون به حداقل برسد. بیمار باید هر 2 ساعت برای تسهیل اتساع کافی ریه ها و خروج ترشحات چرخانیده شود.
• تشویق بیمار به تنفس های عمیق در فواصل مکرر
• شستشوی دست ها توسط پرسنل بهداشتی قبل از انجام هرمراقبتی
• استفاده از وسایل کمک تنفسی تمیز و ساکشن تراشه به روش استریل